„Każdy krok zostawia ślad”

 „Każdy krok zostawia ślad”
 Obuwie historyczne ze zbiorów Muzeum Archeologicznego w Gdańsku
wystawa w
Izbie Regionalnej „Muzeum Ziemi Gołdapskiej im. M. M. Ratasiewicza”
Biblioteki Publicznej w Gołdapi

Otwarcie wystawy 30 marca 2022 r., godz. 17.00 wystawa czynna do 28 czerwca 2022 r.
kuratorzy: Ewa Trawicka Dyrektor– Muzeum Archeologicznego w Gdańsku
oraz Beata Ceynowa zastępca dyrektora ds. merytorycznych– Muzeum Archeologicznego w Gdańsku

Wystawa oparta o oryginalne, zachowane w prawie kompletnym stanie przykłady produkcji obuwniczej, o szerokim spektrum chronologicznym, jest pierwszym tego typu wydarzeniem w Polsce.

Wystawa po raz pierwszy prezentowana w województwie warmińsko-mazurskim.

Na wystawie czasowej: „Każdy krok zostawia ślad” można zobaczyć:

• 131 zabytków związanych z historią obuwia, w tym 70 butów (wszystkie zabytki pochodzą ze zbiorów Muzeum, zostały odkryte na terenie miasta Gdańska w trakcie badań wykopaliskowych);
• Rekonstrukcję XV-wiecznego warsztatu szewskiego z licznymi kopiami obuwia oraz narzędzi;
• Można poznać tajniki pracy konserwatora i rekonstruktora butów historycznych
  (do zobaczenia na filmie oraz na posterze);
• Na filmie będzie można także dowiedzieć się dlaczego archeolodzy znajdują buty
  w ziemi oraz poznać drogę zabytku „z wykopu” do gabloty;
• Wystawa dostosowana dla dzieci

Prezentacja w układzie chronologicznym pozwala na prześledzenie zmian, jakie zachodziły we wzornictwie
i technikach produkcyjnych butów na przestrzeni kilku stuleci. Moda ta, podobnie jak moda odzieżowa, była bardzo dynamiczna, absorbująca trendy z różnych, często bardzo odległych, części Europy. Podstawowa rola obuwia, jaką była ochrona stóp przed chłodem i wilgocią, począwszy od średniowiecza zaczęła maleć na rzecz większej efektowności wizualnej, podkreślającej status społeczny właściciela. To w tym okresie pojawiają się bogato dekorowane różnymi technikami buty ochronne i zupełnie niepraktyczne w użytkowaniu buty cracoves z monstrualnie wydłużonym noskiem. Zjawisko to pogłębia się w kolejnych stuleciach, czego przykładem mogą być karykaturalnie poszerzone w dwa rogi przyszwy w butach „rogatych” z XVI wieku. Wędrówkę po historii mody obuwniczej kończy prezentacja butów XVIII-wiecznych, których fason, na nieodzownym obcasie, stał się inspiracją na kolejne dwa stulecia.

Buty, jako przedmioty osobiste codziennego użytku są jednym z najbardziej obrazowych reliktów przeszłości, pozwalającym niemal namacalnie poczuć więź z ich dawnymi użytkownikami. Muzeum Archeologiczne w Gdańsku od przeszło trzydziestu lat prowadzi badania wykopaliskowe w obrębie historycznej części Gdańska. W wyniku tych prac rokrocznie do magazynów Muzeum trafiają tysiące zabytków ruchomych, w tym również wykonanych ze skóry. Blisko 90% pozyskiwanych zabytków skórzanych stanowią buty i odpady po ich produkcji. Dzięki kompleksowemu programowi konserwacji i rekonstrukcji obuwia historycznego, realizowanemu przez Muzeum od przeszło 15 lat, udało się zgromadzić unikatową w skali Europy i największą w Polsce kolekcję butów, w pełni odzwierciedlającą zmiany, jakie następowały w rzemiośle szewskim i modzie europejskiej przez 600 lat. Dotychczas zrekonstruowano blisko siedemdziesiąt sztuk obuwia historycznego przy użyciu wyłącznie oryginalnie zachowanych fragmentów, poddawanych skomplikowanym i czasochłonnym procesom konserwacji (np. z użyciem liofilizatora). Jedynym elementem współczesnym użytym przy rekonstrukcji są nici, które przeprowadza się dokładnie po śladach zostawionych przez dawne szwy. Dzięki tej metodzie udaje się nadać odkrywanym w częściach butom pierwotny kształt i wygląd.

Badania archeologiczne prowadzone w ostatnich latach w południowej części Wyspy Spichrzów okazały się szczególnie bogate w znaleziska obuwnicze, w tym nieznane dotychczas w polskiej literaturze tematu buty Tudorów, datowane na pierwszą połowę XVI w. Pojedynczy but tego typu składał się z kilkunastu pieczołowicie dopasowanych części, w tym z wielowarstwowej podeszwy i charakterystycznie poszerzonej przyszwy w partii palców. Pierwsze egzemplarze zrekonstruowanych butów Tudorów znalazły się na wystawie czasowej „Gdańsk w Europie, Europa
w Gdańsku. Kontakty handlowe i kulturowe Gdańska w XVI w. w świetle badań archeologicznych” zorganizowanej przez Muzeum w 2012 roku i spotkały się ze szczególnym zainteresowaniem ze strony zwiedzających. Stało się to impulsem do rozpoczęcia prac nad projektem nowej wystawy czasowej, która w sposób kompleksowy przedstawiłaby przekrój przez historię mody obuwniczej począwszy od XIII po koniec XVIII wieku.

Projekt współfinansowany przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego